Την τελευταία δεκαετία παγκοσμίως και ιδίως στην Ελλάδα περίπου από το 2015 και μετά ακούμε και διαβάζουμε πολλά σχετικά με την Νεοφυή Επιχειρηματικότητα ή όπως αναφέρεται στην βιβλιογραφία το Startup Οικοσύστημα. Άρθρα, μελέτες και εκδηλώσεις έχουν πραγματοποιηθεί κατά καιρούς με στόχο την μελέτη και ανάλυση του οικοσυστήματος αυτού. Φιλοδοξία του παρόντος κειμένου είναι να σκιαγραφήσει το περιβάλλον λειτουργίας των νεοφυών επιχειρήσεων και να αποσαφηνίσει τα εργαλεία που βοηθούν στο να αναπτυχθεί μια Startup.
Αναλυτικότερα, κρίνεται σκόπιμο αρχικά να δοθεί ένας σύντομος ορισμός του οικοσυστήματος αυτού, ο οποίος θα βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση του. Έτσι, λοιπόν, σύμφωνα με την Neil Blumenthal (2013) Startup χαρακτηρίζεται «μια επιχείρηση που εργάζεται με στόχο να λύσει ένα πρόβλημα του οποίου η λύση δεν είναι προφανής και η επιτυχία δεν είναι εγγυημένη.» Επομένως, όπως γίνεται αμέσως αντιληπτό στόχος των νεοφυών επιχειρήσεων είναι να δώσουν λύσεις παρέχοντας προϊόντα ή υπηρεσίες που θα διευκολύνουν τις καθημερινές δραστηριότητες των πολιτών οι οποίοι πλέον γίνονται πελάτες τους. Η βάση αυτής της λύσης προέρχεται μέσα από μια καινοτομία (συνήθως τεχνολογική) την οποία εισάγει η startup στο επιχειρηματικό περιβάλλον (πχ ηλεκτρονική παράδοση παραγγελιών e-delivery).
Σκοπός της startup είναι να αναπτύξει και να προωθήσει την καινοτομία που έχει δημιουργήσει μέσα σε ένα ανταγωνιστικό επιχειρηματικό περιβάλλον με τελικό αποτέλεσμα την δημιουργία ενός συγκριτικού ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι η «σύλληψη» μιας καινοτόμου ιδέας και η ανάπτυξη μιας startup δεν γίνεται πάντα με επιτυχία. Στο πλαίσιο αυτό γίνεται κατανοητό ότι οι διαχειριστές μιας τέτοιας μορφής επιχείρησης χρειάζεται να αφιερώσουν πολλές ώρες στην προσπάθεια ανάπτυξης μιας καινοτόμου ιδέας, άνευ κάποιου αντίτιμου πέρα από την ηθική ικανοποίηση, χωρίς να υπάρχει η εγγύηση της επιτυχίας.
Στο σημείο αυτό, λοιπόν, εισέρχεται στο οικοσύστημα ο ρόλος της χρηματοδότησης και των επενδυτών. Όταν μια νεοφυής επιχείρηση περάσει το στάδιο της εισαγωγής στην αγορά για να μπορέσει να συνεχίζει να αναπτύσσει την ιδέα της θα πρέπει να βρει χρηματικά κεφάλαια τα οποία θα καλύψουν τις ανάγκες που έχει. Υπάρχουν διάφορες πηγές χρηματοδότησης τις οποίες μπορεί να αξιοποιήσει μια startup. Παρόλα αυτά, οι πλέον διαδεδομένες είναι οι Επιχειρηματικοί Άγγελοι (Angels Investors) οι οποίοι σύμφωνα με την βιβλιογραφία είναι ιδιώτες επενδυτές που επιθυμούν να επενδύσουν στην επιχείρηση έναντι ενός ανταλλάγματος (πχ. μετοχές) καθώς και τα Επιχειρηματικά Κεφάλαια (Venture Capitals).
Η δεύτερη μορφή χρηματοδότησης που αναφέρθηκε είναι η πλέον δημοφιλέστερη αλλά και η πιο απαιτητική. Αναλυτικότερα, τα κεφάλαια αυτά προέρχονται από επενδυτικά fund (οργανωμένα δίκτυα επενδυτών) τα οποία έχουν πολύ μεγάλη πρόσβαση σε χρηματικούς πόρους και ασχολούνται με επενδύσεις υψηλού ρίσκου (Κιούφης, 2017). Η εμπειρία των διαχειριστών startup έχει δείξει ότι τα fund αυτά πείθονται πολύ δύσκολα αλλά όταν κάποια επιχείρηση καταφέρει να τα πείσει, θα έχει πρόσβαση σε τεράστιο αριθμό κεφαλαίων με την αυστηρή προϋπόθεση της απόλυτης πειθαρχίας στο επιχειρηματικό σχέδιο (business model) και τα χρονοδιαγράμματα με στόχο την κερδοφορία.
Που μπορούν όμως να αναζητήσουν χρηματοδότηση οι startupper; Ένας καλός τρόπος για να προσελκύσουν κεφάλαια οι διαχειριστές των νεοφυών επιχειρήσεων είναι να κάνουν γνωστή την καινοτομία τους στο ευρύ κοινό. Πως μπορεί να γίνει αυτό; Η δυνατότητα της προβολής κατά κύριο λόγο γίνεται μέσω της συμμετοχής σε διαγωνισμούς που διοργανώνονται από Πανεπιστήμια ή ανεξάρτητους φορείς που σχετίζονται με την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα.
Εμβαθύνοντας, τώρα, περισσότερο στο περιβάλλον των startup οικοσυστημάτων με βάση τα στατιστικά στοιχεία συμπεραίνουμε ότι οι νεοφυείς επιχειρήσεις σε χώρες όπως η ΗΠΑ, Καναδάς, Ηνωμένο Βασίλειο και Ισραήλ είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένες καθώς έχουν μια πολύ έντονη δραστηριότητα στον επιχειρηματικό χρόνο. Σε ότι αφορά την Ευρώπη με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία (βλέπε βιβλιογραφία) η Γαλλία, Ιταλία και Πορτογαλία βρίσκονται σε ένα πολύ καλό σημείο με την Ισπανία μάλιστα να βρίσκεται στην πρώτη δεκάδα. Η Ελλάδα με βάση την παγκόσμια κατάταξη του 2019 ήταν στην 42η θέση ενώ για το 2020 υποχώρησε κατά δύο θέσεις με τα στοιχεία να δείχνουν ότι το οικοσύστημα των startup επιχειρήσεων στην χώρας μας να βρίσκεται σε ένα στάδιο ωρίμανσης. Με την Πανδημία, ωστόσο, να δημιουργεί προβλήματα και στο οικοσύστημα των νεοφυών επιχειρήσεων δημιουργώντας κλυδωνισμούς στην λειτουργία τους, αποτέλεσμα αυτού ήταν να ανασταλεί ως έναν βαθμό η ανοδική τους πορεία. Μολοταύτα, «γέννησε» και ευκαιρίες ειδικά για τις startup που δραστηριοποιούνται στον χώρο του ηλεκτρονικού εμπορίου, του e-delivery, την εξ΄ αποστάσεως εκπαίδευση, τις υπηρεσίες streaming και ιατρικής τεχνολογίας.
Επανερχόμενος, έτσι, στο ερώτημα που υπάρχει στον τίτλο του άρθρου, τα startup οικοσυστήματα αποτελούν το μέλλον της επιχειρηματικότητας; Η απάντηση για εμένα είναι ναι καθώς οι καινοτομίες που εισάγουν στο Επιχειρείν βασίζονται σε σημαντικό βαθμό στην τεχνολογία η οποία αναπτύσσεται συνεχώς και αποτελεί μέρος της καθημερινότητας του ανθρώπου με τα θετικά και τα αρνητικά της. Ο παραδοσιακός τρόπος λειτουργίας των επιχειρήσεων βρίσκεται στο στάδιο της κάμψης του με την ψηφιακή εποχή της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης να είναι εδώ και οι startup επιχειρήσεις είναι μέρος αυτής της αλλαγής. Ωστόσο, μέσα από συνομιλίες που έχω πραγματοποιήσει με μέλη startup επιχειρήσεων η εμπειρία έχει δείξει ότι το μείζον πρόβλημα του οικοσυστήματος στην Ελλάδα είναι η χρηματοδότηση καθώς αρκετές νεοφυείς επιχειρήσεις σταματούν την λειτουργία τους λόγω έλλειψης κεφαλαίων. Πιθανότατα καταλυτικό ρόλο για να βρεθεί λύση στο συγκεκριμένο ζήτημα θα μπορούσε να διαδραματίσει η πολιτεία, με κάποιες πρωτοβουλίες να είναι ήδη σε εξέλιξη (βλέπε: https://www.naftemporiki.gr/finance/story/1795548/g-tsakiris-100-ekat-euro-meso-tis-ellinikis-anaptuksiakis-trapezas-se-neofueis-epixeiriseis).
Επιλογικά, όπως αναφέρει στην εφημερίδα Καθημερινή ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας ερευνών StartupBlink, Eli David «σε μία σχετικά μεγάλη χώρα όπως η Ελλάδα, υπάρχουν μόνο δύο βασικά κέντρα ανάπτυξης νεοφυών επιχειρήσεων, η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη». Κατά τον ίδιο χρειάζεται «η είσοδος περισσότερων πόλεων στη διαδικασία ανάπτυξης νεοφυών επιχειρήσεων, γεγονός που θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα του κρατικού μηχανισμού». Αξίζει να σημειωθεί τέλος ότι οι Βιοεπιστήμες, ο Τουρισμός, το Περιβάλλον & Ενέργεια, η Αγροδιατροφή και η Ανάλυση δεδομένων αποτελούν το Top-5 των δημοφιλέστερων κλάδων επιχειρηματικής δραστηριότητας των νεοφυών επιχειρήσεων.
του Κωστούλη Δημήτρη,
Πτυχιούχο Διοίκησης Επιχειρήσεων, Παν/μιο Θεσσαλίας
Βιβλιογραφία
Κιούφης, Β. (2017). Το οικοσύστημα των νεοφυών (startup) επιχειρήσεων στην Ελλάδα: μια εμπειρική έρευνα (Master's thesis, Πανεπιστήμιο Πειραιώς).
Μεγαλώνει το ελληνικό οικοσύστημα των startups. (22 Οκτωβρίου 2021) Ανακτήθηκε από https://www.kathimerini.gr/economy/business/1047129/megalonei-to-elliniko-oikosystima-ton-startups/
Προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες για τις startups μετά την πανδημία. (2 Νοεμβρίου 2021). Ανακτήθηκε από https://www.kathimerini.gr/pages/k-epixeirein/561227398/prokliseis-alla-kai-eykairies-gia-tis-startups-meta-tin-pandimia/
Αυτά είναι τα κορυφαία Startup οικοσυστήματα στον κόσμο για το 2020. (25 Οκτωβρίου 2021). Ανακτήθηκε από https://startupper.gr/news/61737/afta-ine-ta-koryfea-startup-ikosystimata-ston-kosmo-gia-to-2020/
Το ελληνικό startup οικοσύστημα... ωριμάζει. (5 Νοεμβρίου 2021). Ανακτήθηκε από https://www.cnn.gr/oikonomia/epixeiriseis/story/200857/to-elliniko-startup-oikosystima-orimazei
Στην 44η θέση διεθνώς το εγχώριο οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων. (6 Νοεμβρίου 2021). Ανακτήθηκε από https://www.kathimerini.gr/economy/business/1081111/stin-44i-thesi-diethnos-to-egchorio-oikosystima-neofyon-epicheiriseon/
Τα πνευματικά δικαιώματα των φωτογραφιών ανήκουν στους δημιουργούς τους και την google.
Το άρθρο έχει δημοσιευθεί και στην ιστοσελίδα του φοιτητικού περιοδικού Νομικός Παλμός με το οποίο συνεργάζεται ο αρθρογράφος.
