Παιδική κακοποίηση: Είδη και αναγνώριση της

Εισαγωγή

Με τον όρο «παιδική κακοποίηση» αναφερόμαστε στη βία, την κακή µμεταχείριση ή την παραµέληση την οποία βιώνει ένα παιδί ή ένας έφηβος ενώ βρίσκονται υπό την «προστασία» ενός ατόµου το οποίο εμπιστεύονται ή από το οποίο εξαρτώνται (γονιός, αδελφός, αδελφή, άλλος συγγενής ή κηδεμόνας ή κάποιος που φροντίζει το παιδί).

Η παιδική κακοποίηση μπορεί να έχει πολλές και διαφορετικές εκφάνσεις. Επίσης, μπορεί να είναι φανερή από τρίτους ή και όχι. Να είναι επαναλαμβανόμενη, να συμβεί μία φορά, να είναι σταθερή ως προς τη μορφή της ή να παίρνει διαφορετικές μορφές (π.χ. σωματική, λεκτική κ.α.).

Αν και δεν υπάρχει ένας γενικός ορισμός κοινά αποδεκτός από όλους για την παιδική κακοποίηση, υπάρχουν κάποιες βασικές συνισταμένες ως προς τα είδη – μορφές της, ο οποίες αναφέρονται παρακάτω:

Α) Σωματική (κάθε μορφή πρόκλησης τραύματος ή βασανισμού, π.χ. τραντάγματα, βασανισμοί, εγκαύματα, μώλωπες, γροθιές ακόμη και θάνατο).

Β) Σεξουαλική (είναι από τις μορφές της παιδικής κακοποίησης που προκαλούν επιπτώσεις άμεσες π.χ. διαταραχές στον ύπνο και μακροχρόνιες π.χ. κατάθλιψη).

Γ) Συναισθηματική (περιλαμβάνει τον εκφοβισμό ή τον εγκλεισμό του παιδιού και ως συνέπεια έχει το υπερβολικό άγχος, την αντικοινωνική συμπεριφορά. κατάθλιψη κ.α.).

Δ) Παραμέληση (οι επιπτώσεις της παραμέλησης περιλαμβάνουν την έλλειψη υγιεινής, ασφαλούς περιβάλλοντος, καθαριότητας και κάλυψης των βασικών αναγκών των παιδιών).

Ε) Δευτερογενής κακοποίηση (τα παιδιά που υφίστανται αυτού του είδους την κακοποίηση παρουσιάζουν προβλήματα όπως άγχος, φοβίες, χαμηλή αυτοεκτίμηση, απόσυρση κ.α.).

Αναγνωρίζοντας την Παιδική Κακοποίηση και Παραµέληση: Σηµεία και Συμπτώματα 

Το πρώτο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουµε κακοποιηµένα ή παραµεληµένα παιδιά είναι καταφέρουμε και να µάθουµε να αναγνωρίζουµε τα σηµεία και τα συµπτώµατα της παιδικής κακοποίησης και παραµέλησης. Όπως είναι φανερό η κακοποίηση δεν διακρίνεται σύμφωνα με την ηλικία του παιδιού, οποιοδήποτε παιδί, σε οποιαδήποτε ηλικία, µπορεί να έχει βιώσει οποιασδήποτε µορφής κακοποίηση.

Παιδική κακοποίηση ή παραµέληση πρέπει να υποπτευόμαστε όταν, το παιδί:

• ∆είχνει ξαφνικές αλλαγές στη συµπεριφορά του αλλά και αρνητικές ή στην απόδοσή του στο σχολείο.
• Παρότι οι γονείς ενημερώθηκαν για φυσικά ή ιατρικά προβλήµατα το παιδί δεν έλαβε βοήθεια.
• Έχει µαθησιακές δυσκολίες (ή αδυναµία συγκέντρωσης) η οποία δεν µπορεί να αποδοθεί σε συγκεκριμένα οργανικά ή ψυχολογικά αίτια.
• Είναι πάντα επιφυλακτικό, σαν να προετοιμάζεται ότι κάτι κακό θα συµβεί.
• Στερείται της επίβλεψης ενηλίκων.
• Είναι υπερβολικά υποχωρητικό, παθητικό, ή σε απόσυρση.
• Προσέρχεται στο σχολείο ή άλλες δραστηριότητες νωρίς, παραµένει αργά, και δε θέλει να επιστρέψει σπίτι.

Από την άλλη, παιδική κακοποίηση ή παραµέληση πρέπει να υποπτευόμαστε όταν, ο γονιός:

• ∆είχνει µικρό ενδιαφέρον για το παιδί του.
• Αρνείται την ύπαρξη προβληµάτων ή κατηγορεί το παιδί για τα προβλήµατα στο σπίτι ή στο σχολείο.
• Λέει στους δασκάλους ή άλλους που το φροντίζουν να χρησιµοποιούν αυστηρή σωµατική τιµωρία/για να το πειθαρχήσουν.
• Θεωρεί ότι το παιδί είναι τελείως κακό, ανάξιο, ή ένα φορτίο/µια επιβάρυνση.
• Χρησιµοποιεί το παιδί κυρίως για φροντίδα, προσοχή και την ικανοποίηση των συναισθηµατικών του αναγκών.

Όλα όσα προαναφέρθηκαν είναι ενδεικτικά. Στη συνέχεια θα δούμε κάποια στοιχεία σχετικά με την κάθε μορφή κακοποίησης.

Μορφές Κακοποίησης

Σωματική κακοποίηση:

1. Έχει ανεξήγητες µελανιές, δαγκωµατιές, εγκαύµατα, κατάγµατα, ή µαυρισµένα µάτια.
2. Έχει µώλωπες.
3. Φαίνεται να φοβάται τους γονείς του και διαµαρτύρεται ή κλαίει όταν πλησιάζει η ώρα της επιστροφής στο σπίτι.

 Σεξουαλική κακοποίηση:

1. ∆υσκολεύεται να περπατήσει ή να καθίσει.
2. Αρνείται να αλλάξει για το µάθηµα της γυµναστικής ή να συµµετάσχει σε φυσικές δραστηριότητες.
3. Αναφέρει εφιάλτες ή νυχτερινή ενούρηση.
4. Παρουσιάσει εγκυµοσύνη ή κάποιο αφροδίσιο νόσηµα, ιδιαίτερα εάν είναι κάτω των 14 ετών.
5. Αναφέρει σεξουαλική κακοποίηση από κάποιον γονιό ή ενήλικα που το φροντίζει.

Συναισθηματική κακοποίηση

1. Εκδηλώνει ακραίες συµπεριφορές
2. Εκδηλώνει συµπεριφορές «µεγαλίστικες» (κάνει το «γονιό» σε άλλα παιδιά) ή «παιδιαρίστικες» (ρυθµικές κινήσεις ή χτύπηµα του κεφαλιού).
3. Παρουσιάζει καθυστέρηση της σωµατικής ή της συναισθηµατικής του ανάπτυξης.
4. Έχει κάνει απόπειρα αυτοκτονίας.
5. Αναφέρει έλλειψη συνδέσµου µε τους γονείς/το γονιό.

Παραμέληση

1. Απουσιάζει συχνά από το σχολείο.
2. Ζητιανεύει ή κλέβει φαγητό ή χρήµατα.
3. ∆εν τυγχάνει της απαραίτητης ιατρικής ή οδοντιατρικής φροντίδας, εµβολιασµών, ή γυαλιών οράσεως.
4. Είναι συνεχώς βρώµικο και δύσοσµο.
5. Κάνει χρήση οινοπνεύµατος ή άλλων ουσιών (ναρκωτικών).

Επίλογος

Τα παιδιά πρέπει να γνωρίζουν ότι:

• Το σώµα µου και το µυαλό µου είναι δικά µου.
• Μικροί και µεγάλοι, πρέπει να σέβονται το δικαίωµά µου αυτό.
• Μπορώ να πω «ΟΧΙ» σε κάποιον που θέλει να µε αγγίξει ενώ εγώ δεν το επιθυµώ.
• Πρέπει να λέω «ΟΧΙ» σε κάθε συµπεριφορά που µε κάνει να ανησυχώ, να φοβάµαι ή να νιώθω µπερδεµένος.
• Τρέχω µακριά από όποιον µε κάνει να φοβηθώ Λέω πάντα στους γονείς µου – και στους δύο ή στον ένα από τους δύο ό,τι µου συµβαίνει κυρίως αν µε κάνει να νιώθω άσχηµα.

Το ζήτημα της παιδικής κακοποίησης είναι πολύμορφο και λαμβάνει μεγάλη έκταση και συζήτηση. Ωστόσο με αυτό το σύντομο άρθρο επιδιώκουμε την εν μέρει ενημέρωσή σας.

Που µπορείτε να απευθυνθείτε εάν υποπτευθείτε µια περίπτωση παιδικής κακοποίησης;

• Στις τοπικές αρχές, στο Αστυνοµικό Τµήµα της περιοχής και σε Υπηρεσίες Πρόνοιας.
• Στο Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού: Φωκίδος 7 (4ος όρ.), 115 26 Αθήνα, Τηλ. 01-7715.791 - Fax 01-7793.648, E-mail: agatinst@otenet.gr
• Στην τηλεφωνική γραµµή SOS «1056»

Επιμέλεια άρθρου: Λάλου Σπυριδούλα Μαρία, Εκπαιδευτικός

Αναδημοσίευση άρθρου από την σελίδα Teacher's Blog

Πηγές:

«Παιδική Κακοποίηση», Παρασκευή Παναγοπούλου MPH, Παιδίατρος ∆ιδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ

«Παιδική κακοποίηση και παρεμβάσεις», Μ. Αβραμίκα, Π. Λαφαζάνη, Ε. Στεφανούδη

Τα πνευματικά δικαιώματα της φωτογραφίας ανήκουν στην google.